داریوش بزرگ کوه بیستون را در میانه سرزمین هایی که در فرمان داشت و در دل سرزمین ماد، برای به یادگار گذاردن کارنامه res gestae سالهای نخستین خود برگزید. اینکه چرا او از سرزمین پارس و شهرهای پاسارگاد و تخت جمشید چشم پوشی کرد و بزرگترین سنگنبشته اش را در جایی دور از زادگاه و پایتختش بزگزید، خود داستانی شنیدنی دارد.
نخست اینکه او خود را یک آریایی می دانست و ماد هم بخشی از سرزمین آریایی بود. پیوندهای دیرین فرهنگی و زبانی این سرزمین با سرزمین پارس بسیار ژرف بوده و با استناد به نوشته های بسیاری از سرچشمه های کلاسیک، کوروش بزرگ روزگار نوجوانی خود را در آنجا گذراند. پسان تر در همان سنگنبشته بیستون، داریوش از مادها بارها در کنار پارسها یاد کرده و چند تن از فرماندهانش نیز از ماد بودند. گویی که دو مردم پارس و ماد برادر یگدیگر بوده و از یک سرچشمه ایرانی زاده شده بودند.
ادامه مطلب ...دوستان گرامی و سروران ارجمند
آنچه که در زیر و در چند جستار آمده یا خواهد آمد تلاشی است برای نگاهی سرتاسری به سنگنبشته داریوش بزرگ در بیستون و نگاهی به پژوهشهایی که تاکنون درباره آن انجام گرفته و هدف من از نگارش آن نخست یادگیری خودم و هدف دوم برپایی گفتگویی سازنده با ایران دوستان درباره پژوهشها و کندوکاوهای روزگار کهن و ایرانیان باستان و همچنین یاری و راهنمایی گرفتن از دوستان ارجمند بوده و باز هم برای این است که من از راهنمایی دوستان بهره مند شده و آموخته های ناچیزم را افزون سازم.
سرچشمه بنیادین این جستار نوشتاری ارزشمند است پی دی اف شده نوشته Chul Hyung Bae است به نام:
LITERARY STEMMA OF KING DARIUS’S (522-486 B.C.E) BISITUN INSCRIPTION: EVIDENCE OF THE PERSIAN EMPIRE’S MULTILINGUALISM
که در آن نگاهی به روشها و چگونگی نگارش این سنگنبشته انداخته است و من با بهره مندی از این نوشتار تلاش نموده ام درباره دستاوردهای ارزشمند این پژوهشگر گفتگو نمایم. بایسته است این را نیز بگویم که در چند جا من از سرچشمه های دیگری بهره مند شده ام. آنجا که اندازه های دقیق سنگنبشه ها را آورده ام از کتابی دیگر بنام زیر بهره مند شده ام:
THE SCULPTURES AND INSCRIPTION OF BEHISTUN (SCULPTURES AND INSCRIPTION OF DARIUS THE GREAT ON THE ROCK OF BEHISTUN IN PERSIA) Sold by British museum (1907)
ادامه مطلب ...اگر به سنگهای پیرامون پیکره های سنگنبشته بیستون بنگرید، آنها را تخت و نزدیک به چهار گوش می بینید. آنها آشکارا نشان می دهند که دارای نوشته هایی بوده و سخنانی را در خود نهفته دارند. سده ها بود که این نوشته های شگفت انگیز کنجکاوی برخی را برمی انگیخت و نمی دانیم تا پیش از روزگار مدرن چند تن از کنجکاوان تلاش کردند خود را به آنها که در فراز پرتگاه بلندی هستند برسانند. همانند چنین نوشته هایی نیز در تخت جمشید، نقش رستم و دامنه های الوند دیده می شد، اما آنها به گستردگی نوشته های بیستون نبودند.
این احتمال هست که پس از فروپاشی هخامنشیان و در زمان اشکانیان و ساسانیان نیز کسانی از آنان که این نوشته ها را می دیدند شگفت زده شده و از خوانش آنها ناتوان بودند. در دیدارمان از سنگنبشته داریوش بزرگ در بیستون و از پای دیواره بزرگ، سنگهای پیرامون پیکره ها را از دور دیدیم و از همین پای دیواره میخی بودن آنها آشکار بودند. چنین بود که ماجراجویانی چون هنری راولینسن که سخت کنجکاو خوانش این سنگنبشته بودند، برآن شدند تا جان خود را به خطر انداخته تا راز نهفته در آن را بگشایند.
ادامه مطلب ...